ซอกซอนตะลอนไป (5 มกราคม 2563)
พิธีต่ออายุฟาโรห์ของอียิปต์โบราณ (ตอน 1)
โดย เสรษฐวิทย์ ชีรวินิจ
ประวัติศาสตร์ที่ยาวนานของอียิปต์โบราณ แม้ว่าจะมีฟาโรห์จำนวนมากที่ครองราชชั่วเพียงระยะเวลาไม่ยาวนัก เช่น ฟาโรห์ตุตันคามุน (TUTAKHAMUN)ที่ครองราชเพียงไม่เกิน 10 ปี หรือ ฟาโรห์ เมอเรนปทาห์(MERENPTAH) โอรสของฟาโรห์รามเซส ที่ 2 ที่ครองราชประมาณ 10 ปี และอีกหลายพระองค์ที่ครองราชเพียงแค่ไม่กี่เดือนด้วยซ้ำ
(ฟาโรห์ เมนตูโฮเทป ที่ 2 จัดแสดงอยู่ที่พิพิทภัณฑ์ไคโร)
แต่ก็มีฟาโรห์อีกหลายพระองค์ที่ประวัติศาสตร์ระบุว่า ครองราชเป็นเวลายาวนาน อย่างเช่น ฟาโรห์เมนตูโฮเทป ที่ 2 (MENTUHOTEP II) ฟาโรห์พระองค์ที่สองของยุคราชอาณาจักรกลาง ครองราชอยู่นาน 50 ปี และ ฟาโรห์รามเซส ที่ 2(RAMSES II) ที่ครองราชอยู่นานประมาณ 67 ปี
(รูปสลักของฟาโรห์รามเซส ที่ 2 ที่เมืองโบราณเมมฟิส)
แม้ว่าระยะเวลาในการครองราชของฟาโรห์ยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ เพราะยังมีรายละเอียดในการคิดเวลาที่ยังไม่ตรงกันนัก เช่น การนับปีของการขึ้นครองราชใช้อะไรเป็นตัวตั้ง และ ระยะเวลาในการครองราช ใช้พิธีกรรมอะไรมาเป็นตัวกำหนด เหล่านี้เป็นต้น ซึ่งไว้โอกาสหน้าผมจะนำมาเล่าให้ฟังครับ
แต่ในบทความนี้ ขอนำเอาเรื่องการครองราชของฟาโรห์ที่ยาวนานว่า พระองค์ทรงครองราชรวดเดียวจนสิ้นพระชนม์หรืออย่างไร มาเล่าสู่กันฟังก่อนครับ
อียิปต์โบราณมีประเพณีต่ออายุของการเป็นฟาโรห์ เพื่อให้ฟาโรห์องค์นั้นมีสิทธิ์ และ อำนาจอย่างชอบธรรมในการครองราชย์ปกครองแผ่นดินต่อไป ประเพณีที่ว่านี้เรียกว่า ประเพณี เฮบ เสด(HEB SED) หรือ เสด(SED)
ทำไมถึงต้องมีพิธีเฮบ เสด
ในสมัยโบราณ การที่คนใดคนหนึ่งจะเป็นกษัตริย์ หรือ ผู้นำ ของกลุ่มคน เขาจะต้องแสดงให้ประชาชนเห็นว่า ตัวเองมีความแข็งแรง แข็งแกร่ง เหนือกว่าคนอื่นๆ และมีความสามารถพอที่จะปกครองต่อไปได้
เพราะผู้นำหรือกษัตริย์จะต้องนำกองทัพออกรบด้วยตัวเอง
จึงมีประเพณีที่ถือปฎิบัติกันมายาวนานมาก สามารถสืบค้นขึ้นไปได้จนถึงราชวงศ์ที่ 1 ในสมัยของฟาโรห์เดน (DEN) ซึ่งอยู่ที่ประมาณ 3 พันปีก่อนคริสตกาล หรือ 5 พันปีที่แล้ว
ประเพณีที่ว่านี้ก็คือ ฟาโรห์จะต้องพิสูจน์ตัวเองว่า พระองค์ยังแข็งแรงเพียงพอที่จะขึ้นครองราชต่อไปได้
(พีระมิดแบบขั้นบันได ซึ่งมีเรื่องราวของประเพณีเฮบ เสด อยู่ในประวัติศาสตร์ที่ยาวนาน)
แล้วจะเข้าพิธีเฮบ เสด หลังจากครองราชย์ไปได้กี่ปี และหลังเสร็จพิธี จะครองราชย์ได้ต่อไปอีกกี่ปี
หลักฐานในช่วงแรกระบุว่า หลังจากที่ฟาโรห์ครองราชนาน 30 ปีแล้ว พระองค์ก็จะต้องเข้าสู่พิธีเฮบ เสด เพื่อพิสูจน์ความแข็งแกร่งของตัวเอง หากมีความแข็งแรงเพียงพอ ก็จะได้ครองราชต่อไปอีก 30 ปี
แต่ก็ไม่ใช่ฟาโรห์ทุกพระองค์จะยึดแนวปฎิบัติแบบนี้ เพราะมีบันทึกระบุว่า บางพระองค์ก็จะกระทำกันทุกๆ 5 ปีบ้าง 10 ปีบ้าง เป็นต้น
บางแนวคิดบอกว่า การทำพิธีเฮบ เสด เป็นแนวคิดที่ต้องการจะสังหารฟาโรห์ เพื่อไม่ให้ขึ้นครองราชต่อไป เพราะประเพณีนี้ จะเป็นการทดสอบความแข็งแกร่งของฟาโรห์ หากฟาโรห์ไม่แข็งแกร่งเพียงพอก็อาจจะผ่าน
แล้วประเพณีที่ว่านี้ มันโหดหินขนาดไหน จนมีข้อมูลว่า พิธีเฮบ เสดนี้ อาจเป็นการแวงแผนสังหารฟาโรห์ได้เลย
สำหรับท่านที่สนใจจะไปชมโบราณสถานที่เชื่อว่า เคยทำพิธีเฮบ เสดโบราณมากก่อน กับ ผม และ ไวท์ เอเลแฟนท์ ทราเวลเอเยนซี่ ระหว่างวันที่ 20 – 29 กุมภาพันธ์ 2563 สามารถติดต่อได้ที่ 02 651 6900 หรือ 088 578 6666 หรือ LINE ID 14092498
สัปดาห์หน้า ผมจะมาเล่าต่อครับ
