ซอกซอนตะลอนไป (9 กันยายน 2561 )
ย้อนเวลา 4 พันปี อียิปต์โบราณ ที่ซัคคารา(ตอน 3)
โดย เสรษฐวิทย์ ชีรวินิจ
ห้องสุดท้ายในมัสตาบา ที่มีความสำคัญมากสำหรับผู้ตายซึ่งเป็นเจ้าของสุสานก็คือ ห้องที่ใช้ในการบูชา สักการะ และ ถวายสิ่งของให้แก่ผู้ตาย
จุดเด่นในห้องนี้ก็คือ ผนังปลายสุดของห้องจะมีรูปสลักที่มองดูก็รู้ว่า เป็นรูปประตู เพียงแต่เป็นประตูปลอม เพราะไม่สามารถใช้งานขยับเปิดปิดได้
เมื่อใช้งานไม่ได้ แล้วทำเอาไว้ทำไม ?
(ผู้เขียนในห้องสุดท้าย ที่มีประตูปลอมอยู่ด้านหลัง)
ก่อนอื่น ผมขอเล่าพื้นฐานความคิดของชาวอียิปต์โบราณเกี่ยวกับเรื่องชีวิต และ ความตายเสียก่อน
ชาวอียิปต์โบราณเชื่อว่า ชีวิตมนุษย์มิได้สิ้นสุดเมื่อหมดลมหายใจ หากแต่ยังมีอีกชีวิตหนึ่งรออยู่ข้างหน้า หรือในโลกหน้า ซึ่งผมไม่อยากเรียกว่า “นรกภูมิ” เพราะมันยังไม่ถึง “นรก” แต่ภาษาอังกฤษใช้คำว่า UNDERWORLD
โลกหน้านี้ จะมีเทพโอไซริส(OSIRIS) เป็นประมุขคอยควบคุมดูแล
(เทพโอไซริส(นั่ง) ในสุสาน หุบผากษัตริย์)
ชาวอียิปต์โบราณเชื่อว่า หากตอนที่ยังมีชีวิตอยู่ มนุษย์ผู้นั้นทำแต่ความดี สุดท้ายเมื่อตายไป ชีวิตในโลกหน้าของเขาก็จะได้ไปอยู่กับเทพโอไซริส ดังนั้น ผู้ตายจึงจำต้องรักษาร่างกายของเขาเอาไว้ เพื่อเอาไปใช้ในโลกหน้า
ชาวอียิปต์โบราณจึงต้องรักษาศพของผู้ตายให้อยู่ในรูปของมัมมี่ เพื่อให้วิญญาณของผู้ตายนำไปใช้เป็นที่สิงสถิตหรือที่พักของวิญญาณในโลกหน้า หากปราศจากมัมมี่ที่ใช้เป็นที่สิงสถิตแล้ว วิญญาณก็ไม่อาจจะคงอยู่ได้
นี่เป็นเหตุผลที่เขาไม่ฝังศพลงไปในดิน เพราะศพจะเน่าเปื่อยและย่อยสลายไปกับดิน แต่เขาจะทำกรรมวิธีต่างๆให้ศพสามารถคงอยู่ได้ ซึ่งเรียกว่า มัมมี่ ก่อนที่จะใส่มัมมี่ ลงไปในโลงศพเพื่อรักษาสภาพตัวมัมมี่เอาไว้
ชาวอียิปต์โบราณยังได้จำแนกวิญญาณของมนุษย์ออกเป็น 2 ประเภท คือ คา (KA) และ บา(BA)
(สัญลักษณ์ของ คา)
คา ก็คือ วิญญาณประเภทที่ไม่สามารถล่องลอยไปไหนมาไหนได้ แต่จะสถิตอยู่กับมัมมี่ไปตลอด จะมีสัญลักษณ์เป็นรูปแขนสองข้างชูขึ้น
(บา ซึ่งทำเป็นลักษณะเครื่องราง มาจากยุคปโตเลมี – ภาพจากวิกิพีเดีย)
ส่วน บา จะเป็นวิญญาณประเภทที่สามารถเดินทางไปไหนมาไหนได้ด้วยตัวเอง จึงมีรูปลักษณ์เป็นนก แต่มีศรีษะเป็นใบหน้าของผู้ตาย เพื่อเป็นการยืนยันว่า เป็นวิญญาณของใคร
วิญญาณทั้งสองแบบนี้ จำเป็นจะต้องได้อาหารมาหล่อเลี้ยงชีวิต เหมือนกับมนุษย์ อย่างไรอย่างนั้นทีเดียว
ด้านหลังของประตูปลอม และ ลึกลงไปใต้ดินเป็นช่องที่ขุดลงไปเป็นปล่อง ปล่องนี้จะไปสิ้นสุดที่ห้องเก็บศพของผู้ตาย ที่ซึ่งมัมมี่ของผู้ตายจะอยู่ที่นั่นตราบนิรันดร์
เนื่องจาก “บา” มีปีก จึงสามารถโบยบินไปหาอาหารได้ด้วยตัวเอง ชาวอียิปต์โบราณคงจะเป็นห่วงว่า หากไม่มีประตู “บา” ก็คงจะไม่รู้ว่า จะบินออกไปจากสุสานทางไหน จึงเป็นที่มาของการทำประตูปลอม
เห็นมั้ยครับว่า ชาวอียิปต์โบราณน่ารักขนาดไหน
(ภาพบรรดาคนใช้ของเอาเครื่องเซ่นต่างๆเข้ามาในสุสาน)
จากภาพแกะสลักบนผนังในห้องนี้ นักโบราณคดีสันนิษฐานกันว่า เป็นภาพที่แสดงให้เห็นถึงกิจกรรมต่างๆในวันที่ทำพิธีฝังศพในมัสตาบาแห่งนี้
มีทั้งภาพของคนใช้ที่ขนเอาสัตว์นานาชนิด ไม่ว่าจะเป็นแพะ แกะ เป็ดไก่ เข้ามาในสุสาน และยังมีภาพการขนภาชนะใส่ของเหลว ซึ่งอาจจะเป็น ไวน์ เบียร์ น้ำมัน หรือ น้ำก็ได้ เข้ามา
(บรรดาคนใช้ลากภาชนาใส่ของเหลวมาตามทาง)
รวมถึงการขนเอาหีบไม้ หรือ กล่องใส่สิ่งของเครื่องใช้ของผู้ตาย ตอนที่เขายังมีชีวิตอยู่ นำมาฝังในสุสานมัสตาบาด้วย
ทำไมจึงต้องนำสิ่งของต่างๆมากมายเหล่านี้มีฝังอยู่ในมัสตาบา และ คำถามที่ว่า ชาวอียิปต์โบราณเขาฝังบรรดาคนรับใช้ทั้งเป็นภายในสุสานด้วยหรือไม่ สัปดาห์หน้ามาหาคำตอบกันครับ
ท่านที่สนใจจะเดินทางเจาะลึกอียิปต์กับผมในครั้งต่อไปคือระหว่างวันที่ 11 ถึง 20 ตุลาคม นี้ สามารถติดต่อสอบถาม และ สำรองที่นั่งได้ที่ 02 651 6900 หรือ 088 578 6666 หรือ ID Line 14092498
ผมจะเป็นผู้บรรยายชมเองครับ
สำหรับท่านที่ต้องการจะอ่านบทความ “ซอกซอนตะลอนไป” ตอนเก่าๆ เมื่อ 4 – 5 ปีที่แล้ว สามารถเข้าไปหาอ่านได้ที่ BLOG ซอกซอนตะลอนไป ที่เว็บไซต์ www.whiteelephanttravel.co.th
พบกันใหม่สัปดาห์หน้าครับ
